ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΝΥΠΝΙΟΝ

Α΄ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ 18/12/17
(Δευκαλίων ο Θεσσαλός)

Ελλάδος ενύπνιον
Γλαύξ εθεάθη, στου ιερού βράχου την κόμη.
πριν ο ήλιος βουτήξει στην δύση ακόμη.
Τον Παρθενώνα ζυγώνει και με κοίταγμα θείον
αρχίζει τους θρήνους επ’ των ερειπίων:

«Ελλάδα του Δία, του φωτός του Φειδία.
Των Θεών αραξοβόλι, φιλοσόφων περβόλι.
Του Φοίβου πατρίδα, του ωραίου κοιτίδα.
Του Διόνυσου φύτρα, του Έρωτα μήτρα.

Ελλάς της σοφίας, της Δημοκρατίας.
Γεννήτρα του Ορφέα, των Σοφών, του Θησέα .
Του Θαλή, του Σωκράτη, του ιατρού Ιπποκράτη.
του Αλεξάνδρου, με τ’ άτι, του δεινού στρατηλάτη.
Του Πλάτωνα Ελλάδα, κράτα ολόρθη την δάδα.

«Έστιν ουν τραγωδία» ο Αριστοτέλης ορίζει,
της αγάπης τα πλάτη ο Σοφοκλής καθορίζει.|
Ευριπίδες, Αισχύλοι, του θεάτρου μας ήλιοι.
Μάνα του Πυθαγόρα, στάσου ορθή και προχώρα.
Ηρώων η πλάστρα, μάνα Ελλάδα ανάστα.

Ο Μιλτιάδης, προστάζει κι ο Λεωνίδας σου τάζει,
πως είναι κοντά σου , Ελλάδα μάνα μας γεια σου,
σε πονούν τα παιδιά σου,
σ’ αγαπούν τα παιδιά σου
Μάνα Ελλάδα μας βιάσου».

Αυτά είπε στα πλήθη κι η γλαυξ εβουβάθη
κι η φωνή της εχάθη στων αιώνων τα βάθη
Κι εκεί μπρος στα πλήθη τα φτερά μεγεθύνει
κι εμφανίστη στην θέση της η γλαυκώπις Αθήνη.

ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΟΓΕΝΩΝ ΥΙΩΝ ΤΩΝ ΘΕΩΝ (Χειμερινό Ηλιοστάσιο 21 Δεκεμβρίου

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΟΓΕΝΩΝ ΥΙΩΝ ΤΩΝ ΘΕΩΝ (Χειμερινό Ηλιοστάσιο)

Η παρουσία των Ελλήνων και του Ελληνικού πολιτισμού χάνεται στο βάθος του χρόνου.
Στην κυριολεξία εξαπλώνεται σε όλον τον κόσμο, αφού πέρασε στάδια κυκλικής καταστροφικής εξέλιξης παγκόσμιας εμβέλειας. (Τρεις κατακλυσμοί,του Ωγύγου, του Δαρδάνου και του Δευκαλίωνα)
Θρησκεία τους ήταν η παγκόσμιος θρησκεία της χρυσής εποχής, προσαρμοσμένη στην νοοτροπία και στην ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων. Οι Έλληνες δεν πίστευαν δεν προσκυνούσαν, αλλά απέδιδαν τιμές στους θεούς τους με πολλούς τρόπους .
Οι πρώτες Ηλιακές θεότητες που εμφανίζονται στην Θεογονία του Ησίοδου είναι οι Τιτάνες Υπερίων και Θεία ,οι γενήτορες του Ήλιου, της Ηούς και της Σελήνης.
Αργότερα στην θρησκευτική αντίληψη των προγόνων μας κυριαρχεί η λατρεία του ήλιου,ο οποίος είτε σαν Υπερίων,είτε σαν Απόλλων ήταν ο σημαντικότερος θεός των Ελλήνων.
Ο Ήλιος όμως κατείχε δεσπόζουσα θέσησε σε όλες τις αρχαίες θρησκείες .Στο μακρινό παρελθόν, για τον πρωτόγονο η παρατήρηση και η κατανόηση των εποχικών μεταβολών που επέβαλε η πορεία του Ήλιου, οι Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια, ήταν θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιβίωσή του.
Στις ισημερίες και στα αντίστοιχα Ηλιοστάσια τοποθετήθηκαν σπουδαίες γιορτές με θαυμάσιο τελετουργικό και λαϊκά -κατά τόπους- έθιμα, τα οποία εκχριστιανισμένα επιζούν μέχρι σήμερα.
Η εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου) και η αντίστοιχη φθινόπωρινή Ισημερία
(22 Σεπτεβμρίου) χρησιμοποιήθηκαν ως ημερολογιακά ορόσημα.
Το θερινό(21 Ιουνίου) γιόρταζαν την δόξα του ήλιου και το χειμερινό ηλιοστάσιο(22 Δεκεμβρίου)
την γέννηση των μονογενών υιών του Θεού.
Κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου χειμερινό Ηλιοστάσιο (22 Δεκεμβρίου) οι Έλληνες γιόρταζαν την γέννηση του Διόνυσου του Ζαγρέως. Η εορτή αυτή ήταν υψίστης σπουδαιότητας γιατί η ανθρώπινη ψυχή έφτανε στα όρια τέτοιας διανόησης που μπορούσε με τις επιδράσεις του Ουρανού να εκδηλώσει ικανότητες προς απόκτηση γνώσης με τη βοήθεια της οποίας μπορούσε να κατακτήσει τα μέσα της πνευματικής της ανόδου.
Αλλά κι οι άλλοι μονογενείς υιοί του θεού, οι μεγάλοι δάσκαλοι και μύστες, οι οποίοι υπήρξαν ιδρυτές όλων των αρχαίων θρησκειών γεννήθηκαν κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Γέννηση τους όμως δεν είναι η ανθρώπινή τους εμφάνιση,αλλά η αλληγορική εικόνα της πνευματικής τους αναγέννησης ,αφού κατανικηθεί ο τιτανικός τους κόσμος.
Κατά το χειμερινό Ηλιοστάσιο (από 21 μέχρι 27 Δεκεμβρίου) γεννήθηκαν: Ο Απόλλων-Φοίβος -Διόνυσος – Ζευς για τους Έλληνες, ο Όσιρις για τους Αιγυπτίους, ο Μίθρας
για τους Πέρσες,ο Βράχμα για τους Ινδούς,ο Βάαλ για τους Βαβυλωνίους και τόσοι άλλοι Μεσσίες.
Ο Όσιρις είχε πάνω από 200 ιερά ονόματα, συμπεριλαμβανομένων των «Κύριος Κυρίων», «Βασιλεύς Βασιλέων», «Θεός Θεών», «Ανάσταση και Ζωή», «Καλός Ποιμήν».Η έλευσή του είχε προαναγγελθεί από Τρείς Σοφούς Άνδρες.
Ο Βάαλ είναι μια Θεία Αρχή, που αντιπροσωπεύει, και συμβολίζει την κάθοδος του πνεύματος , την δέσμευσή του με την ύλη, είναι η φυσική δημιουργία, είναι η γέννηση!
Αυτή η κάθοδος του πνεύματος στην ύλη είναι ό, τι αναφέρεται σε ορισμένα
θρησκευτικά κείμενα ως «πτώση» και «προπατορικό αμάρτημα». Ωστόσο, "η πτώση", ή το "προπατορικό αμάρτημα" δεν είναι η αυτοεπιβαλλόμενη ενοχή, όπως πολλοί από εμάς πιστεύουν.
Ο Βράχμα, είναι ο θεός δημιουργός της Ινδουιστικής Τριάδας: Βράχμα-Βισνού-Σίβα
Ο Μίθρας γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, ως απόγονος του Ήλιου, μέσα σε μια σπηλιά.
Στις κατακόμβες της Ρώμης έχει διατηρηθεί ένα κατάλοιπο της παλιάς Μιθραϊκής λατρείας. Είναι μια εικόνα του Μίθρα που είναι βρέφος στην αγκαλιά της Μητέρας του, και στα πόδια τους προσφέρονται δώρα από Πέρσες Μάγους.
Ο Μίθρας αποκαλείτο ως «ο καλός ποιμήν», «η οδός της αλήθειας» και «το φως το αληθινό», επίσης αναφέρεται ως, ο Λυτρωτής, ο Σωτήρας, ο Μεσσίας και ήταν αυτός που ταυτίστηκε τόσο πολύ με το λιοντάρι και το αρνί.
Ο Μίθρας ετάφη σε έναν τάφο και μετά από τρεις μέρες αναστήθηκε. Η ανάστασή του γιορταζόταν κάθε χρόνο.
Ο Απόλλων-Φοίβος -Διόνυσος Ζευς, γεννήθηκε μέσα σε ένα σπήλαιο στο όρος Ίδη της Κρήτης.. Κινδύνευε από τον Κρόνο(όπως ο Χριστός από τον Ηρώδη).Τα ζώα που είχαν σαν χειμερινό τους καταφύγιο το σπήλαιο της Ίδης οδηγούμενα από ένστικτο με την ανάσα τους ζέσταναν το βρέφος αιώνες πριν κάνουν το ίδιο, στο σπήλαιο της Βηθλεέμ.
Κατά τα Διονυσιακά μυστήρια ο Ζευς ανακύρηξε τον Διόνυσο «Υιό του». Ο Διόνυσος δε, φαίνεται να λέει στους υπό μύηση «είμαι η ζωή και ο θάνατος».
Ο Ορφέας και άλλοι συνδέουν τη γέννηση του Διόνυσου με την εμφάνιση ενός ιδιαίτερα λαμπρού αστεριού γι’αυτό τον ονομάζουν «αστροφαή».
Στην πραγματικότητα κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο οι αρχαίοι λαοί γιόρταζαν την αναγέννηση του φωτός.
Γιατί ενώ ο ήλιος έτεινε να εξαφανιστεί(εννέα ώρες η μέρα) ξαφνικά στέκεται. Τρεις ολόκληρες μέρες δεν αλλάζει θέση στο ουράνιο στερέωμα και την 25η Δεκεμβρίου εμφανίζεται αναγεννημένος κλέβοντας από τη νύκτα(σκότος) το φως και χαρίζοντας το στην ημέρα.
Τα Ηλιούγεννα λοιπόν γιόρταζαν την 25η Δεκεμβρίου οι πεφωτισμένοι μας πρόγονοι, πριν η «εξ αποκαλύψεως θρησκεία» οικειοποιηθεί και φέρει στα δικά της μέτρα όσα από την θρησκεία των Ελλήνων δεν μπόρεσε παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες να εξαφανίσει και να δαιμονοποιήσει.
Τελικά τον 4ο αιώνα ο Πάπας Ιούλιος αναγκάστηκε να ορίσει τα γενέθλια του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου του Ιουλιανού ημερολογίου, βαφτίζοντας Χριστούγεννα τις γιορτές και τα έθιμα που προϋπήρχαν.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι Έλληνες περιμένουν με συγκίνηση την γέννηση του Θεανθρώπου που τώρα ονομάζεται Ιησούς, γιατί μέσα στα κύτταρα τους κουβαλούν υποσυνείδητες μνήμες της γέννησης των δικών τους Θεών αιώνες πριν.
«Είθε το φως του πάμφωτου Αστέρα να διαλύσει τις κακιές και τα μίση
και να φέρει την ανάσταση στην πολύπαθη πατρίδα μας. Γένοιτο!
ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ-ΖΩΙΔΑΚΗ
(δασκάλα,ποιήτρια ,συγγραφέας)

Μου αρέσει!Δείτε περισσότερες αντιδράσεις

ΣχολιάστεΚοινοποιήστε

ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΕΝΤΡΟΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΆΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

Από την δεντρολατρεία των Μινωιτών στο χριστουγεννιάτικο δέντρο

Ω! μύθοι ανερμήνευτοι πόσες αλήθειες  και γεγονότα κρύβετε; Πόσα μυστικά εντέχνως  κεκρυμμένα  θέλετε να μας αποκαλύψετε;
 

Επί βασιλείας του Μίνωα δημιουργήθηκε στο Αιγαίο ένας πολιτισμός που ακόμη και σήμερα δεν μπορούμε να συλλάβουμε την μεγαλοσύνη του.

Πάνω από 6000 χρόνια  οι δικοί μας πρόγονοι κατοικούσαν τον όμορφο αυτό τόπο, που ΚΡΗΤΗ ονομάστηκε, από το όνομα μιας Νύμφης των Εσπερίδων λένε.

Άνθρωποι των σπηλαίων μάς αφήνουν χαραγμένα στην πέτρα μηνύματα της καθημερινής τους ζωής.

   Τρέφονται   με άγριους καρπούς, χοχλιούς, βολβούς , χόρτα, φρούτα  κι ο άγριος αίγαγρος θα τους  εξασφαλίσει τροφή, δέρμα λίπος. Κατασκευάζουν τα πρώτα αγγεία και χαράζουν πάνω τους εικόνες από  έναν  πολιτισμό έμβρυο που εγκυμονούσε τον ερχομό ενός ασύλληπτης έκτασης   πολιτισμού. Το πρώτο ζώο που λατρεύτηκε ήταν ο Ταύρος. Σύμβολο τοτέμ της δύναμης και της γονιμότητος. Δύσκολο θέμα και ακανθώδες είναι θρησκεία των Κρητών κατά την Μινωική εποχή. Σίγουρα πέρασαν πολλά στάδια μέχρι να φτάσουν στην τελική της μορφή. Κι αυτά δεν τα βρήκαμε κάπου γραμμένα. Από  αναπαραστάσεις, ζωγραφιές, σφραγιδόλιθους, ειδώλια προσπαθούμε να μαντέψουμε και να κατανοήσουμε  την θρησκεία τους και τον τρόπο έκφρασή της.

Οι πρώτοι οικισμοί, η εξημέρωση ζώων, η καλλιέργεια της γης, τούς εμφανίζει την ανάγκη να λατρέψουν, να ικετεύσουν,  να δοξάσουν τον υπεύθυνο της ύπαρξης και της ζωής τους. Έψαξαν και βρήκαν τους θεούς τους, όχι στον ουρανό αλλά  εδώ στην γη.

 Σε μικρά πήλινα ειδώλια εκτός των γυναικείων ή αντρικών μορφών ποζάρει αξιοπρεπής η πρώτη  θεότητα «η Μεγάλη Μητέρα». Παχύσαρκη με μεγάλα στήθη   εγγυάται ότι θα τους θρέφει αιωνίως. Η θρησκεία αρχίζει με τον καιρό  να παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνία τους αν και δεν άφησαν μνημειώδη θρησκευτικά έργα, ούτε ναούς, ούτε  κι αγάλματα. Πάνω σε ιερά κορυφής ή κάτω από τα δέντρα πρόσφεραν αναίμακτες θυσίες.  .  Από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια μέχρι σήμερα το δέντρο βρέθηκε στο επίκεντρο της θρησκευτικής λατρείας, πολύ πριν την δημιουργία των πρώτων ναών.

Η μεγάλη θεότητα στην Κρήτη είναι η ίδια η φύση, η μεγάλη Μητέρα. Η οποία απεικονίζεται άλλοτε σε κορυφή βουνών ως «ποτνεία των θηρών»ή ως «ορεία μήτηρ» άλλοτε εικονίζεται να κρατάει στα χέρια ή να έχει τυλιγμένο στο κορμί της ένα φίδι ως « Θεά των Όφεων» ή συνδέεται με το ιερό δέντρο, το δέντρο της ζωής, των πουλιών και των λουλουδιών. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν πώς στην Μινωική Κρήτη η λατρεία της Μεγάλης θεάς συνδυάστηκε με την δεντρολατρεία. Αυτό μας πληροφορεί η παράσταση  μιας σαρκοφάγου που βρέθηκε στην Αγία Τριάδα στην Μεσσαρά της Κρήτης κι όχι μόνο. Μετά απ’ αυτά δε θα παραξενευτούμε όταν μάθουμε  ότι σε ένα Μινωικό χάραγμα με σκηνή δεντρολατρείας (το σημερινό χριστουγεννιάτικο δέντρο, παρουσιάζεται ομοίωμα της παράστασης της σπηλαιϊκής  γέννησης  «Θείου βρέφους».

          Σ’ αυτά  τα ιερά δέντρα  οι Μινωίτες και όχι μόνο, κρεμούσαν ομοιώματα, όπως κούκλες και περιστέρια, που συμβολίζανε  την «επιφάνεια» την εμφάνιση δηλαδή  στους ανθρώπους του θείου βρέφους που γεννήθηκε σε κάποιο σπήλαιο.  Προϋπήρχε  λοιπόν το χριστουγεννιάτικο δέντρο πριν την γέννηση στην Βηθλεέμ, όπως προϋπήρχε και το σπήλαιο εντός του οποίου γεννήθηκε η «άμπελος η αληθινή».

Οι παραστάσεις των ιερών δέντρων μας παρέχουν πληροφορίες και για την άσκηση  της πανάρχαιας λατρείας του ιερού τούτου δέντρου. Σκηνή δεντρολατρείας( χρυσό δακτυλίδι σφραγίδα) παριστάνει την θεά καθιστή στην ρίζα ενός δέντρου κι απέναντι της οι λατρεύτριες κρατώντας και κουνώντας ρυθμικά κλαδιά ελιάς αλλά κι άλλων δέντρων χόρευαν εκστατικούς χορούς και τελούσαν ιεροπραξίες  με σκοπό να προκαλέσουν επιφάνειες θεών, που αφορούσαν  αυτό το ίδιο το δέντρο στο οποίο υποκρύπτεται η υπέρτατη θεότητα που στην προκειμένη περίπτωση είναι η  «Μεγάλη Μητέρα». H λατρεία κορυφώνεται σ' ένα βίαιο εκστατικό χορό κατά τον οποίον τινάζουν το δέντρο ή σπάζουν ένα κλαρί. Tο ότι έχουμε να κάνουμε με γνήσια δεντρολατρεία, είναι καταφανές Διακριτικά των "Iερών Δέντρων "είναι ένα μεγάλο επιβλητικό δέντρο, σχεδόν πάντοτε περιφραγμένο με περίβολο και συνεπώς απομονωμένο "ιερό". Λατρεία όμως των ιερών δέντρων έχουμε και στην Ελλάδα που το στολισμένο κλαδί ονομάζεται Ειρεσιώνη.  Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο καθιερώθηκε από τον Θησέα, όταν ξεκίνησε για την Κρήτη για να σκοτώσει τον Μινώταυρο. Ύστερα, σταμάτησε στην Δήλο, όπου έκανε θυσία στον Απόλλωνα, λέγοντας ότι, σε περίπτωση που κερδίσει την μάχη με τον Μινώταυρο, θα του πρόσφερε στολισμένα κλαδιά ελιάς για να τον ευχαριστήσει. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Θησέας εκπλήρωσε την υπόσχεσή του καθιερώνοντας τον θεσμό της Ειρεσιώνης. Το θεοκρατικό καθεστώς του Βυζαντίου καταδίκασε το έθιμο ως ειδωλολατρικό και απαγόρευσε την τέλεσή του. Ωστόσο, οι Έλληνες που ταξίδευαν πολύ, το μετέδωσαν στους Βόρειους λαούς, οι οποίοι λόγω έλλειψης ελαιοδέντρων, στόλιζαν κλαδιά από τα δέντρα που φύονταν στις περιοχές τους, όπως είναι τα έλατα. Αιώνες αργότερα το ίδιο έθιμο επανεισάχθηκε στην Ελλάδα από τους Βαυαρούς που συνόδεψαν τον Όθωνα στην Ελλάδα, ως δικό τους Χριστουγεννιάτικο έθιμο.  Στα ανάκτορα του Ναυπλίου το 1833 στολίστηκε πανηγυρικά  από τον Βασιλιά Όθωνα το έλατο ως πρώτο  Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το έθιμο αφυπνίστηκε στις ελληνικές συνειδήσεις  και νίκησε κατά κράτος το καραβάκι που είχε στο μεταξύ επικρατήσει ως έθιμο που ταίριαζε στην ναυτική Ελλάδα. Χωρίς βέβαια να μειώσει την ελληνικότητα του εμβλήματος του ελληνικού καραβιού.

Αρχαιοελληνικές  από ότι φαίνεται και μάλλον Μινωικές είναι και οι ρίζες του στολισμού του χριστουγεννιάτικου δένδρου. 

 Στην αρχαία Ελλάδα οι πρόγονοι μας στόλιζαν την Ειρεσιώνη (από το είρος = έριον, μαλλίον), η  οποία ήταν κλάδος αγριελιάς (κότινος) στολισμένος με γιρλάντες από μαλλί λευκό και κόκκινο και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λ.π., εκτός του μήλου και του αχλαδιού). Ήταν έκφραση ευχαριστίας για την γονιμότητα του λήξαντος έτους και παράκληση συνεχίσεως της γονιμότητας και ευφορίας και κατά το επόμενο έτος και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη).
Την εβδόμη ημέρα του μηνός Πυανεψιώνος (22 Σεπτεμβρίου – 20 Οκτωβρίου), παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς ζούσαν, περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους τής πόλης των Αθηνών τραγουδώντας τις καλένδες (κάλαντα) από σπίτι σε σπίτι  παίρνοντας το φιλοδώρημά τους από τον νοικοκύρη ή την κυρά(σας θυθμίζει τίποτα αυτό);  Όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν. Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνος.

Οι Έλληνες, που η κυτταρική τους μνήμη φυλάει έστω και εν αγνοία τους  ακέραια την  αρχαιοελληνική τους παράδοση  ενθυμούντο την Ειρεσιώνη, κι ως εκ τούτου  υιοθέτησαν πολύ γρήγορα το Χριστουγεννιάτικο δέντρο με το έλατο (κατά τόπους και κυπαρίσσι).

 Καλές γιορτές 

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ –ΖΩΙΔΑΚΗ

(δασκάλα-λογοτέχνις)

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ

Υπό διάλυση

Δεν αντέχω να θωρώ,
το δικό σου ξεπεσμό,
Έλληνα του κόσμου πρώτε
για δεν γίνεσαι όπως τότε.

Πώς αντέχεις γιε θεών,
 οι φονιάδες των λαών,
 την πατρίδα σου να γδύνουν
 σαν ζητιάνα να την φτύνουν.

 Πώς ανέχεσαι να   ζεις
 υπό  κράτος απειλής.
η αξιοπρέπεια κομμάτια
λείπει η χαρά  απ’ τα μάτια.

Του πολιτισμού ο ναός,
 κι ο αδούλωτος λαός ,
δες στο χάος οδηγούνται
 δίκαια  αγώνων  καταργούνται.

Πάρ’ του Δία την Αιγίδα,
 του Αχιλλέα την ασπίδα
φώναξε τον θεό Άρη,
 του πολέμου μακελάρη.

Διώξ’ του ξένους απ΄την γη σου,
 που σου χάρισαν θυμήσου
 πρόγονοι ικανοί περίσσια
 στην  καρδιά την λιονταρίσια.

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ

ΙΤΕ  ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΠΑΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ  ΙΤΕ

Τι να περιμένω!
Που με κρατούν πισθάγκωνα δεμένο,
αυτοί  που χρήστηκαν κυρίαρχοι του κόσμου.
κι είναι αβάστακτος ο πόνος κι καημός μου.

Σε τι  να ελπίζω! 
Σημαία χωρίς κοντάρι ανεμίζω.
Της οικουμένης ο ναός κοίτα κουρσεύεται
κι η κάθε είδους λευτεριά αλυσοδένεται.

Κοιτώ με δέος!
Ένας  λαός  μελλοθανάτων, τελευταίως
 να οδηγείται  σαν τυφλός στα κρεματόρια,
λένε  πατρίδα μου περάσαμε τα όρια;

Βράζει η ψυχή μου!
βογγώ μα φιμωμένη η φωνή μου,
«ας  πολεμήσουμε με όπλα τις αξίες
παραμερίζοντας   θεωρίες κι απραξίες»   

Που να ακουμπήσω!
Που δεν μου έμεινε φωνή  να τραγουδήσω,
άσμα θρηνητικό  της άγιας γης μου
 για τα ιερά και όσια της φυλής μου.

Αναρωτιέμαι!
Κοιτώ  τα όπλα μου και συλλογιέμαι
 σαν τι να σκέφτονται οι πρόγονοί μας.
Αχ! είναι η ντροπή όλη δική μας.

Ντροπή και χάλι
 «ήρωας σαν Έλληνας» θα γίνω πάλι
το φερετζέ της ευτυχίας στην άκρη αφήνω  
και τα όπλα τα ιερά ου καταισχύνω.

 Δεν θα επιτρέψω!
 Στο ένδοξο μου  παρελθόν θα επιστρέψω,
 Απ΄τον Αλέξανδρο βοήθεια θα ζητήσω
 τον Μιλτιάδη ,τον Λεωνίδα  θα ξυπνήσω.

Θα τη φορέσω!
τη φουστανέλα του τσολιά μόλις μπορέσω.
 Στον γέρο του Μωριά ευχή θα πέψω
 και της Ελλάδος του θεούς θα ικετέψω.
 

Πότε, αχ! πότε!
  θα ζωντανέψουμε ξανά το αρχαίο το τότε. 
Παίδες Διός,  πάλι εμπρός, τον  παιάνα πείτε
« Ίτε και πάλι σήμερα παίδες Ελλήνων Ίτε»

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ-ΖΩΙΔΑΚΗ
(δασκάλα,ποιήτρια, συγγραφέας)

ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΤΗΣ ΑΡΠΑΓΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΤΗΣ  ΑΡΠΑΓΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

2η Στεφανιοδρομία

Την Κυριακή 30 Απριλίου ο σύλλογος Μαραθωνοδρόμων Κρήτης σε συνεργασία με τους Δήμους Γόρτυνος και Φαιστού  αναβίωσαν  τα ΕΛΛΩΤΙΑ.

Ήταν τα Ελλώτια μυστηριακή γιορτή που τελούνταν στην αρχαία Κρήτη  προς τιμή της Ευρώπης Ελλωτίδος. Εκεί οι εορταστές περιέφεραν  στεφάνι από μυρρίνη που είχε περίμετρο 20 πήχεων και έλεγαν ότι «εν αυτώ τα της Ευρώπης οστά κομίζεσθαι, ην εκάλουν Ελλωτίδα»^.
Στεφάνι με διάμετρo εννέα μέτρων  περιέφεραν οι  εορταστές επί αμάξης  και κατά την προχθεσινή αναβίωση του δρώμενου, ενώ κάθε χωριό συμμετείχε με  δικό του στεφάνι ομοίων διαστάσεων. Με κεράσματα  και χειροκροτήματα υποδέχοντο  σε κάθε χωριό τούς  μαραθωνοδρόμους  αλλά και το συμμετέχον πλήθος και στη συνέχεια συμμετείχαν κι οι ίδιοι  στην πομπή.

Μια πομπή  που ξεκίνησε, από το χωριό Πραιτώρια,  μετέφερε το στεφάνι  κατά μήκος της Μεσσαράς από τα χωριά Χάρακας, Στέρνες, Γκαγκάλες, αγίους  Δέκα, Μοίρες και άλλα   και περνώντας ανάμεσα από τα ιερά βουνά του Κόφινα και του Ψηλορείτη, ξαναζωντάνεψαν   την αναβίωση του μύθου της Ευρώπης και την αναγέννηση της φύσης.Κατά το πέρασμα  του θεϊκού στεφάνου από την Γόρτυνα ένιωθες  μύθους να ζωντανεύουν, μύθους που ακόμη δεν ερμηνεύτηκαν, γιατί οι μύθοι είναι φορείς μεγάλων αληθειών που περιμένουν να αποκαλυφτούν. Πληροφορίες   που σοφός νους τις έδωσε κεκαλυμμένες  για τις διαφυλάξει από τις επερχόμενες καταστροφές σε καιρούς που πολέμιοι του αρχαίου πνεύματος, αφάνισαν  τις γνώσεις των μεγάλων μας προγόνων. Μπροστά στον αιωνόβιο πλάτανο ο νους αναπλάθη σκηνές του μύθου. Σύμφωνα με την ελληνικά μυθολογία η Ευρώπη ήταν κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάεσσας ηγεμόνων της Φοινίκης. Μια μέρα πήγε στο λιβάδι κοντά στην παραλία να παίξει με τις φίλες της και να μαζέψει λουλούδια. Εκεί την συνάντησε ο Θεός Δίας ,ο οποίος μόλις την είδε τον χτύπησε ο έρωτας. Πήρε τότε την μορφή ταύρου και πλησιάζοντας έπαιζε μαζί της. Ήταν όμορφος και κατάλευκος με ωραία στριφογυριστά κέρατα και μάγεψε την μικρή Ευρώπη που τόλμησε να ανεβεί στην πάνω του. Μόλις έγινε αυτό ο Δίας –Ταύρος όρμησε προς τη θάλασσα και κολυμπούσε. Αυτή τρομοκρατημένη με το αριστερό κρατιόταν από το κέρατο για να μην πέσει και με το άλλο κρατούσε το πέπλο της που ανέμιζε στον αέρα. Η θάλασσα έμεινε ακύμαντη ενώ Έρωτες πετούσαν λίγο πάνω από την θάλασσα τραγουδώντας τον υμέναιον. Νηρηίδες ημίγυμνες, καβάλα στα δελφίνια πήγαιναν δίπλα- δίπλα από την κοπέλα χειροκροτώντας. Το γένος των Τριτώνων κι όποιο άλλο θαλάσσιο πλάσμα δεν προκαλεί φόβο στο μάτι χόρευαν. Το αποκορύφωμα δύο Τρίτωνες κουβαλούσαν την Αφροδίτη ξαπλωμένη σε ένα κοχύλι να ραίνει με όλων των ειδών τα άνθη την νύφη.

Όταν η νυφική πομπή έφθασε στην Κρήτη ο Ταύρος εξαφανίστηκε και δίπλα στην κόρη βρέθηκε μεγαλοπρεπής ο Δίας.  Πήρε την Ευρώπη κατακόκκινη  και με το βλέμμα χαμηλωμένο  και την οδήγησε στο Δικταίον Άνδρο. Στην συνέχεια ξενάγησε την Ευρώπη σε όλην την Κρήτη και συνεβρέθησαν εκ νέου κάτω από τον πλάτανο στην περιοχή της Γόρτυνος που από τότε έμεινε αειθαλής.

  Καρπός του έρωτα του Δία και της Ευρώπης ήταν ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Αργότερα, όταν ο Δίας την εγκατέλειψε και πήγε στον Όλυμπο, εκείνη πήρε για δεύτερο σύζυγο τον βασιλιά της Κρήτης, Αστέριο, ο οποίος υιοθέτησε τα παιδιά που είχε αποκτήσει από τον Δία. Μετά τον θάνατο του, τον θρόνο της Κρήτης πήρε ο μεγαλύτερος από τους θετούς γιους του, ο Μίνωας.

 Ω!  μύθοι ανερμήνευτοι πόσα μυστικά  έχετε να  αποκαλύψετε όταν έρθει η ώρα να αποκαλυφτείτε! Σήμερα επιχειρήθηκε δειλά –δειλά η απομυθοποίηση   της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία που μας έφερε πιο κοντά στην αλήθεια.

 Το όνομα της Ευρώπης προέρχεται πιθανόν από το ευρύς + ώψ που σημαίνει αυτήν  που έχει μεγάλα μάτια, που βλέπει μακριά, άρα κατέχει την γνώση. Αυτήν  την  γνώση ήρθε ο Δίας να σπείρει στην Κρήτη και στην συνέχεια να την διασκορπίσει σ’  όλην την Ευρώπη, που οφείλει το όνομά της στην Ευρώπη του Δία. Στο σημείο αυτό αισθάνεσαι ένα τσίμπημα  να σου σουβλίζει την καρδιά.
 Γιατί  ενώ η φύτρα  του Αγήνορα η γαλανή Ευρώπη

 στην γηραιά την ήπειρο το όνομα έχει  χαρίσει,σήμερα  κάποιοι  αμφισβητούν  την θέση της Ελλάδος σε χώρο με  ελληνικό όνομα στολισμένο.
Τώρα  ψυχροί επιλήσμονες, των Ολυμπίων την χώρα, στην φτώχεια, στην ταπείνωση στον όλεθρο ωθούνε.

Η αναβίωση αυτών των δρώμενων έχει πολλή μεγάλη σημασία. Οι μεν  Έλληνες να πληροφορηθούν επιτέλους αυτά που για αιώνες τους απέκρυψαν, οι δε Ευρωπαίοι να καλοσκεφτούν, το ποιος χρωστάει στον άλλο. Να καταλάβουν ότι
η Ευρώπη αν λείπει η Ελλάς, Ευρώπη δεν λογάται.

Αν μπορούσες εκείνη τη στιγμή του ταξιδέματος να αφουγκραστείς  τους μυστικούς ψιθύρους της καρδιάς  των παραβρισκόμενων θα άκουγες μια κραυγή έκκλησης προς το θείον.

 Την λαλούσα σιωπή διέκοψε η προσταγή συνέχισης της πορείας. Φορτωμένοι με ποικίλα συναισθήματα, η πομπή συνέχισε  την πορεία με την λουλουδοστεφανωμένη Ευρώπη  να προηγείται.  Οι αθλητές τρέχοντες,  οι αγαπώντες την πεζοπορία βαδίζοντας και οι υπόλοιποι με τα αυτοκίνητα σε αργή κίνηση έφθασε η πομπή στο Δημαρχείο Μοιρών. Μια καλογραμμένη αφίσα καλωσόριζε τους δρομείς ενώ

ζωγραφιές μαθητών εμπνευσμένων από τον μύθο κοσμούσαν τους εξωτερικούς τοίχους του Δημαρχείου. Τα κεράσματα πλούσια και τα καλωσορίσματα καρδιακά. Ακολούθησαν ομιλίες και απαγγέλθηκαν ποιήματα.  Κουβαλώντας μέσα μας το σπέρμα του γελαστού Διονύσου καταλήξαμε σε συμπόσιο με όλα τα καλά. Μέσα μας όμως έπαιζε κρυφτούλι ο φόβος για το τι περιμένει εμάς και την πατρίδα μας. Μέσα όμως από το φόβο νάτην  ξεπετιέται η ελπίδα: Ίσως πλησιάζοντας τον χαμό να ζωντανέψουμε  την θαμμένη  πολιτιστική μας κληρονομιάς που έχουμε το προνόμιο να είναι όλη δική μας. Ναι αυτό είναι. Μπορούμε  αναβιώνοντας δρώμενα ιερά αφανισμένα από το θρησκευτικό δρεπάνι να  ενδυθούμε την πρώτη μας  ύλη και να ξαναγίνουμε οι  Έλληνες τού πριν. Κι η αρχή έγινε σήμερα με την αναβίωση του μύθου της αρπαγής της Ευρώπης. Έσσεται Ήμαρ.

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ-ΖΩΙΔΑΚΗ

(δασκάλα)

 

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΣΤΕΦΑΝΙ

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΣΤΕΦΑΝΙ

                                       (η έννοια του κύκλου)

Στεφάνι με λουλούδια, στεφάνι με δάφνες, στεφάνι μ’αγριελιά, στεφάνι με κισσό, αγκάθινο στεφάνι.

Τα στεφάνια οι αρχαίοι Έλληνες τα χρησιμοποιούσαν για πολλούς  και  διάφορους σκοπούς.  Όσοι πρόσφεραν θυσίες φορούσαν στεφάνια από άνθη. Στους βωμούς των θεών έβαζαν στεφάνια από φύλλα.

Με στεφάνια από μύρτα και κισσό στόλιζαν τους νεκρούς .

 Στεφάνια με τριαντάφυλλα και μενεξέδες φορούσαν οι μετέχοντες σε γάμους, σε γιορτές σε γεννήσεις.

     Στεφάνια κρεμούσαν στις πόρτες των σπιτιών κατά την γιορτή των «ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ» αφιερωμένη στην  Μούσα Τερψιχόρη, τον μήνα Μάιο, την σημερινή μας ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ.

Οι πρόγονοι μας είχαν αφιερώσει τους τρεις μήνες τής Άνοιξης στις Μούσες Θάλεια, Μελπομένη και Τερψιχόρη. Στην Θάλεια αντιστοιχούσε ο Ανθεστηριών-Ελαφηβολιών (Μάρτιος). Στη Μελπομένη ο Ελαφηβολιών- Μουνυχιών (Απρίλος) και στην Τερψιχόρη ήταν αφιερωμένος o  Μουνυχιών-Θαργηλιών ( Μάιος).
Η Τερψιχόρη ήταν ένας  συμβολισμός τής χαράς  τής ζωής και ειδικότερα του ανοιξιάτικου γλεντιού. Σωστά θεωρείται η εφευρέτης του χορού κι από εκεί πήρε και το όνομά της «αυτή που ετέρπετο να χορεύει ασταμάτητα». Κατά το μήνα λοιπόν τον αφιερωμένο σε εκείνη εγίνοντο πολλές γιορτές , όπως  ιππικοί αγώνες στο ιερό του Ολυμπίου Διός. Σε πολλά  μέρη της Ελλάδος  οι ιππικοί αγώνες που γίνονται σήμερα  προς τιμή του Άη Γιώργη είναι κατάλοιπο της γιορτής αυτής των αρχαίων Ελλήνων.

Κατά τα «Θαργήλια» έπλεκαν στεφάνια με κλαδιά δάφνης και ελιάς κι αφού τα περιέφεραν με τραγούδια και χαρές τα κρεμούσαν στις πόρτες των σπιτιών.  Στη συνέχεια τα αντικατέστησαν με λουλούδια. Γιατί τώρα στεφάνι κι όχι ένα απλό μπουκέτο λουλούδια. Γιατί  ο κύκλος σαν σύμβολο ολότητας και πληρότητας είχε μεγάλη σημασία για τους προγόνους μας.

Ο θεός Διόνυσος εικονίζεται στεφανωμένος με στεφάνι  κληματαριάς  και τσαμπιά από σταφύλι. Στους δημόσιους αγώνες, αθλητικούς και ποιητικούς εδίδετο στους νικητές στέφανος αντί άλλου βραβείου.

Στέφανο από μύρτο φορούσαν στην Αθήνα οι άρχοντες όσο κατείχαν το αξίωμα.  Πολλές φορές φορούσαν  στέφανο και οι ομιλούντες από το βήμα.

   Τιμητικοί στέφανοι εδίδοντο και εις όσους είχαν ανδραγαθήσει

  Ανάλογα το υλικό που είναι κατασκευασμένο το στεφάνι προσδιορίζει και το χαραχτήρα το συγκεκριμένου κύκλου ζωής.

    Το λουλουδένιο συμβολίζει την ανθηρή ζωή την γεμάτη έρωτα.

     Το δάφνινο την δόξα. Το στεφάνι από φύλλα ελιάς την ειρήνη και τέλος το αγκάθινο τον πόνο, σωματικό και ψυχικό.

Το στεφάνι λοιπόν σαν σύμβολο σήμαινε πολλά. Κατ’ αρχήν το στεφάνι είναι κύκλος, παγκόσμιο σύμβολο ολότητας και πληρότητας.

Ο κύκλος είναι ο χρόνος που εγκλείει το χώρο.

Για τους Ορφικούς ο κύκλος γύρω από το κοσμικό αυγό ονομάζεται ΚΡΟΝΟΣ και  ορίζεται από τον Πυθαγόρα ως η ψυχή του σύμπαντος.

Κατά τον Πλάτωνα ο κύκλος ήταν η κινούμενη εικόνα, μια ακινήτου αιωνιότητος.

Ο κύκλος είναι το σύμβολο της Αφροδίτης  στην Αστρολογία.

Κύκλος είναι οι τέσσερις εποχές του χρόνου.

Οι ομόκεντροι κύκλοι είναι τα  διαφορετικά επίπεδα της ύπαρξης.

Ο κύκλος είναι η ίδια η ζωή. Εξάλλου οι φράσεις «ο κύκλος της ζωής»,  «έκλεισε ο κύκλος του» είναι πολύ γνωστές.

Η ένωση των ανθρώπων σε κοινή ζωή, με τις βέρες (αρραβώνες) και τα στέφανα (γάμος) συμβολίζει, την κοινή τους πορεία και την χάραξη ενός νέου κύκλου ζωής.

Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι αρχαιοελληνικός γάμος ετελείτο  από τους προγόνους μας όπως σήμερα, με νυφικό, πέπλο,  λαμπάδες, κουμπάρο και φυσικά  στεφάνια ,ώστε η εκκλησία αναγκάστηκε να τα διατηρήσει και μάλιστα να ονομάσει το μυστήριο του γάμου «στεφάνωμα».

Απουσίαζαν  βεβαίως οι ευχές –προτροπές προς τα εβραϊκά πρότυπα τα οποία καλούνται   να μιμηθούν  οι εστεμμένοι «δούλοι του θεού» για να είναι ευτυχείς και γόνιμοι.

 Αργά και σταθερά λοιπόν ο κάθε Έλληνας αρχίζει  να συνειδητοποιεί  ότι κάθε τι που τον  συγκινεί  και μιλά στην καρδιά του αποτελεί κλεμμένο αρχαιοελληνικό αρχέτυπο.

ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ

                          ΔΙΟΝΥΣΟΣ

             ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ

(Εις Ερωφάνης, εις Ζευς, εις Άϊδης ,εις Διόνυσος)

«Έλα, ω Διθύραμβε Βάκχε, έλα να φέρεις τις ιερές  ώρες του ιερού σου έαρος. Με τον οίνον και με οίστρους θεϊκούς ήρθες στους ανθηρούς λειμώνες της Ελευσίνος ΕΥΟΙ  Ω  ΙΟ  ΒΑΚΧΕ  Ω  ΠΑΙΑΝ  κι όλο το έθνος το Ελληνικό πηγαίνει στα όργια τα ΟΣΙΑ  τα ενναετή και ΊΑΚΧΟ σε καλεί, που διώχνει τους πόνους και τις λύπες των θνητών….»

(Δελφικός ύμνος που εψάλλετο κατά τη γέννηση του Διονύσου)

Οι Ελληνικοί μύθοι δεν είναι παραμύθια,  είναι θείες μυστηριακές εμπνεύσεις που δόθηκαν με αυτόν τον τρόπο για  να προστατεύσουν μεγάλες αλήθειες από βέβηλους καιρούς. Δεν υπάρχουν μύθοι ανόητοι, ανήθικοι ή κατάλοιπα δεισιδαιμονιών, όπως χρόνια τώρα προσπαθούν να μας πείσουν  οι πολέμιοι του ελληνικού πνεύματος, αλλά μεγάλες αλήθειες που ζητούν αποκάλυψη όπως στο μύθο του Διόνυσου.

Ο Διόνυσος είναι παιδί του Θεού Διός και της νύμφης Σεμέλης. Θαυμαστή ένωση του θείου με το ανθρώπινο

Η Σεμέλη όμως δεν αρκείται στην απλή ερωτική ένωσή της με το θείο πυρ και ζητά να παρουσιαστεί μπροστά της ο Δίας με όλη του τη μεγαλοπρέπεια.

Η ουράνια περιβολή του Δία κατακαίει την άμυαλη Σεμέλη.

Ο Ζευς αποσπά από την καιγόμενη Σεμέλη το έμβρυο και το τοποθετεί στο μηρό του. Ο γεννηθείς  Διόνυσος φέρει το σπέρμα του ουράνιου φωτός αλλά και τη γήινη φύση της μητρός του.  Αμέριμνο παίζει και γελά όταν δέχτηκε επίθεση από Τιτάνες. Ξεφεύγει αλλάζοντας μορφές .όφις, λέων τίγρης ,ταύρος. Σαν ταύρο τον συλλαμβάνουν. Κομμάτια κάνουν το παιδί σε σούβλες το περνάνε.

Ψήνουν, τρώγουν Ζαγρέα τον θεάνθρωπο.  Η Αθηνά σώζει και μεταφέρει την καρδιά του κατασπαραγμένου Διόνυσου στον πατέρα Δία.  Από τη διασωθείσα καρδιά αναγεννιέται ένας νέος αθάνατος Διόνυσος. Ο νέος  Τρισφανέρωτος Διόνυσος δεν φέρει επάνω του τίποτα το φθαρτό. 

Η αλληγορία της γέννησης, του θανάτου και της αναγέννησης του Διόνυσου αποτελεί ένα από τα μεγαλουργήματα της διανόησης των αρχαίων προγόνων μας. Ανθελληνικό  όμως σύστημα εκπαίδευσης κράτησε και κρατάει μακριά τους Έλληνες από όλες αυτές τις υψηλές ιδέες, που δίνουν απαντήσεις στα πανανθρώπινα ερωτήματα της ζωής, του θανάτου, της ψυχής και της αθανασίας. Ακόλουθοι του Διόνυσου  ήταν  οι Σάτυροι κι οι   Σειληνοί. Περίεργα όντα που μοιάζουν με τον Θεό Πάνα. Το σώμα του τους από τη μέση και κάτω ζωώδες ενώ στην κεφαλή φέρουν μεγάλα αφτιά και κέρατα.

Την ακολουθία συμπληρώνουν οι Μαινάδες οι οποίες πάντοτε γαλουχούν άρρενα τέκνα  ζώων ή ανθρώπων που καμιά φορά τα κατασπαράζουν. Όλα αυτά είναι συμβολισμοί που μας δείχνουν πολύ βαθύτερες έννοιες όταν αποκωδικοποιηθούν.

Οι Έλληνες λάτρευαν το Διόνυσο το θεό της  ανεκδήλωτης  φύσης και του απέδιδαν  τιμές  ίσες με του Απόλλωνα, που ήταν ο θεός της εκδηλωμένης φύσης. Ο Διόνυσος παντρεύεται την Περσεφόνη την  απελευθερώνει από τον Άδη κι ονομάζεται γι’αυτό Διόνυσος ο Ελευθερεύς.

Παντρεύτηκε όμως και την Αριάδνη. Ο Θησέας αφού σκότωσε τον Μινώταυρο με τη βοήθεια της Αριάδνης, την πήρε μαζί του στο γυρισμό για την Αθήνα. Την εγκατέλειψε όμως στην νήσο Άνδρο. Ο Διόνυσος γνωρίζοντας τη φωτεινή ψυχή της Αριάδνης, όπως και όλων των φωτεινών ψυχών, γίνεται ο φυσικός ελευθερωτής τους.

Την λατρεία του Διονύσου μετέφεραν στην Πιερία Θράκες μετανάστες.

Απόλλων, Διόνυσος η διπλή όψη του ιδίου νομίσματος.

Απόλλων ο ήλιος της ημέρας ο νικητής του Πύθωνα.

Διόνυσος ο ήλιος της νύχτας, ο θριαμβευτής τού θανάτου.

Ο Διόνυσος λατρεύτηκε  σε όλα τα μήκη και πλάτης του κόσμου. Τα Διονύσια ήταν γιορτές που γινόταν προς χάρη του. Χαρακτηριστικό των γιορτών αυτών ήταν η ευθυμία, ο ενθουσιασμός, η οινοποσία( με μέτρο), γενικά η χαρά της ζωής. Οι Διονυσιακές γιορτές παρότρυναν τους ανθρώπους να ατενίζουν τη ζωή και τον κόσμο με χαρωπή διάθεση απαλλαγμένοι, από φόβους και προκαταλήψεις.

Τα εν Αγροίς ή μικρά Διονύσια, υπήρξαν η αρχέγονος θρησκευτική τελετή από την οποία προήρθαν οι υπόλοιπες γιορτές.

«Τα μικρά ή εν Αγροίς Διονύσια» τελούνταν τον μήνα Ποσειδεώνα (Δεκέμβριο) κι έπαιρναν μέρος ακόμη  κι οι δούλοι.

Κύριο μέρος της τελετής ήταν ο κώμος, κατά τον οποίον οι « Κωμιστές» κατέληγαν στους δρόμους, εν μέσω θορύβων, μουσικής άτακτης, τραγούδια και χορούς. Ο κώμος   έγινε η βάση  να δημιουργηθεί η κωμωδία.

Κατά τα  Λήναια που  ετελούνταν το μήνα Γαμηλιώνα(Ιανουάριο) η πομπή κατέληγε στο ναό του Ληναίου Διόνυσου όπου διαξάγετο  στιχομυθία μεταξύ ενός που στεκόταν πάνω σε ένα τραπέζι και του χορού. Αυτό απετέλεσε την αρχή της τραγωδίας.

Τα Ανθεστήρια τελούνταν το μήνα Ανθεστηριώνα(Φεβρουάριο).

Στη γιορτή αυτήν τελούνταν και μυστήρια κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Την πρώτη μέρα άνοιγαν τους πίθους, τη δεύτερη πρόσφεραν χοές και την τρίτη γινότανε «ο εξ’ αμάξης κώμος». Βωμολοχίες.

Τα μεγάλα ή κατ΄Αστυ Διονύσια τελούνταν το μήνα Ελαφηβιώνα (Μάρτιο)

 Η θορυβώδης μουσική, τα τύμπανα, τα κύμβαλα ήταν κοινά σε όλες τις Διονυσιακές γιορτές. Της πομπής προηγούντο κανηφόροι παρθένες που έφεραν επί της κεφαλής κάνιστρα (πολλάκις χρυσά) γεμάτα με άνθη και σύκα, Ακολουθούσε άνδρας πάνω σε κοντάρι σε σχήμα συνήθως υπερμεγέθη φαλλού και μετά  άνδρες με γυναικείες ενδυμασίες(ιθύφαλοι). Ο τρισφανέρωτος  Διόνυσος είχε να επιτελέσει σπουδαίο έργο. Το έργο του ήταν να δώσει στην ψυχή του κόσμου την Ελευθερία του. Τα υπ’ αυτού ιδρυθέντα μυστήρια είχαν ως αντικείμενο μύησης τη γέννηση, το θάνατο ,την αναγέννηση.

 Ο Διόνυσος είναι και  στην κυριολεξία ο θεός της αμπέλου και του οίνου, αλλά συγχρόνως  οι αρχαίοι με την λέξη «οίνος» εννοούσαν τον ενδιάμεσον αιθέρα, που είναι απαραίτητος για την αθανατοποίηση του ανθρώπου. Ο Διόνυσος ο Ζαγρεύς ήταν το αντικείμενο της λατρείας των  Ορφικών φυσιολατρών, αλλά τον βλέπουμε και στη λειτουργία των Ελευσινίων μυστηρίων.

 Γενικό χαρακτηριστικό  των εορτών του Διονύσου ήταν η υπερβάλλουσα ευθυμία και ο άκρατος ενθουσιασμός.   Οι άνδρες έφεραν προσωπεία ή χρωμάτιζαν τα πρόσωπά τους.

Άνδρες και γυναίκες περιζωνότανε με αιγίδες (προβγές) και νεφρίδες που είναι δείγματα φυσικού ανθρώπου που δεν έχει μεταλλαχθεί.

Οι πανηγυριστές έφεραν στεφάνους από κισσό και θύρσους.

Η μέθη (πνευματική), η θορυβώδης μουσική, τα κύμβαλα και τα τύμπανα ήταν κοινά σε όλες τις Διονυσιακές γιορτές. με αυτόν τον τρόπο στον αρχικό θίασο του Διονύσου και αισθανόταν το Θεό παρόντα και συμπανηγυρίζοντα. Τις μέρες αυτές γίνεται το έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρέματος», της μεταμφίεσης, που έχει παραμείνει   από τις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου.

 Οι ακολουθούντες την πομπή των Διονυσίων  (θίασος) μεταμφιεσμένοι  σε Σάτυρους, Σειληνούς και  Βάκχες, προκαλούσαν την ελεύθερη εκδήλωση του Διονυσιακού στοιχείου της ψυχής, τον αυθορμητισμό, την απελευθέρωση της εσωτερικής ορμής και δημιουργούσαν τον Διονυσιακό ενθουσιασμό, με την βοήθεια του  «άκρατου οίνου» ψάλλοντας διθυράμβους.

Ο θρησκευτικός και πνευματικός χαρακτήρας των Διονυσιακών γιορτών έδωσε αφορμή να δημιουργηθεί η διδακτική τραγωδία, το σατυρικόν δράμα κι η κωμωδία.

Οι χαρούμενες όμως αυτές  Διονυσιακές γιορτές που ωθούσαν τους ανθρώπους στη λατρεία της φύσης και λύτρωναν τις ανθρώπινες ψυχές από τα σκοτάδια της αμαρτίας και αμάθειας καταργήθηκαν από δοξασίες κατά τις οποίες το γέλιο κι χαρά ήταν έργα του διαβόλου.

 Με την κατάργηση αυτών των γιορτών έσβησε από τα χείλη των Ελλήνων η ανυπόκριτη χαρά και  το άδολο γέλιο, χάθηκε η αίσθηση του χιούμορ και μαζί με αυτά χάθηκε η αίσθηση του ωραίου, η έμπνευση, το φτερούγισμα της ψυχής, η μεγαλοφυΐα, η δημιουργική ικανότητα.

Δεν σβήστηκαν όμως παντελώς γιατί αυτά αν και απαγορευμένα μακροημέρευαν στις ψυχές των Ελλήνων. Απομεινάρια της Διονυσιακής λατρείας είναι τα δρώμενα των απόκρεων που γιορτάζονται απ’ όλους τους Έλληνες με περίσσια αγάπη τρεις Κυριακές και την καθαρά Δευτέρα όπως ορίστηκε από τον Χριστιανισμό.

Η μεταμφίεση, οι μουτσούνες ,οι χοροί και τόσα άλλα δρώμενα  ενσωματώθηκαν  και τελούνται αδιάλειπτα στις νεοελληνικές τελετές των Απόκρεων.Το όνομα των μεταμφιεσμένων είναι  μασκαράδες ή καρνάβαλοι αλλά και διαφορετικό σε κάθε τόπο: Κουδουνάτοι, Κουκόγεροι, Γενίτσαροι, Καμουζέλες, Μούσκαροι, Κατσίβελοι, Ζαπτιέδες.

Αν και  τα δρώμενα σε κάθε τόπο είναι διαφορετικά και αφορούν άλλο γεγονός το κάθε ένα, έχουν ένα και μοναδικό  σκοπό. Να  μας λυτρώσουν από τον αλύτρωτο φόβο  του θανάτου που ελλοχεύει και παραλύει τις ανθρώπινες καρδιές. Αν βάλουμε  καπετάνιο στο τιμόνι της ζωής μας  την χαρά και  το γέλιο να διαφεντεύει την ζωή μας η καθημερινότητά μας αποκτά άλλην διάσταση. Ο επίλογος των Βακχικών δρώμενων της αποκριάς  είναι η καθαρή Δευτέρα.

Η γιορτή της καθαράς Δευτέραςι για την ορθοδοξία  είναι η πρώτη μέρα της Μ. σαρακοστής γιατί οι χριστιανοί καθαρίζονται σωματικά και πνευματικά. Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα),ταραμάς και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

Την καθαρά Δευτέρα γιορτάζουμε τα κούλουμα.

Κούλουμα είναι ομαδική έξοδος των ανθρώπων στην εξοχή με νοστιμότατα  νηστήσιμα φαγητά συνοδευόμενα  με τραγούδια και χορούς 

Τα κούλουμα είναι γνωστά κι ως κούλουμπα, κούμουλες, κουμουλάθες,ή κούμουλα. Είναι ένα παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι με ρίζες από την αρχαία Ελλάδα. Μια θεωρία θέλει τα κούλουμα να προέρχονται από την, επίσης λατινική, λέξη «columna» –που σημαίνει κίονας, κολώνα– κι αυτό γιατί οι Αθηναίοι συνήθιζαν να γιορτάζουν την Καθαρή Δευτέρα στις «κολώνες», δηλαδή στις Στήλες του Ολυμπίου Διός, χωρίς φυσικά να ξεχνούν να πάρουν μαζί τους το χάρτινο σύνεργο του υπαίθριου παιχνιδιού, τον χαρταετό που τελικά επικράτησε ως έθιμο.  

Κα το πέταγμα του χαρταετού έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Τον τέταρτο αιώνα προ Χριστού, ο μαθηματικός Αρχύτας,φίλος του Πλάτωνος και οπαδός του Πυθαγόρα εμφανίζεται ως εφευρέτης του Χαρταετού. Με τη βοήθεια του χαρταετού ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έφτιαξε το αλεξικέραυνο.         

    Ο βλάχικος γάμος, οι μουτζούρηδες , οι κουδουνάτοι, ο αχυρένιος Γρηγοράκης το δικαστήριο(με απρεπέις φράσεις και χειρονομίες), ο χορός των παπάδων , το αλευρομουτζούρωμα, , το αγροτικό καρναβάλι, κι όλα δεν είναι τίποτα άλλο από αρχαία ελληνικά δρώμενα που τόσο έχουν αποτυπωθεί στη συνείδηση του έλληνα που έστω με με άλλη ονομασία συμμετέχει στον εορτασμό τους με όλην του την ψυχή, Κυτταρικές μνήμες αποτυπωμένες στο ελληνικό DNA. 

Με τις γιορτές αυτές των Απόκρεων φτάνομε έτσι, έστω κι από άλλο δρόμο, να μιμηθούμε και να συμμετέχουμε σε τελετές χαράς και ξενοιασιάς που πρόγονοι σοφοί επινόησαν. Πρόγονοι που έβαλαν τα θεμέλια της παγκόσμιας εξέλιξης και  του πολιτισμού. Τελετές όπου η χαρές και οι γέλωτες των πανηγυριστών είναι  τόσο μεγάλοι που διώχνουν  μακριά τα καθημερινά σχεδόν αβάστακτα προβλήματα. Και τώρα  που ένας λαός  που κυοφορεί στα κύτταρα του το σπέρμα της χαράς κι αγκομαχώντας οδηγεί την γαλανή πατρίδα  του στα διάσελα της ιστορίας, τώρα χρειάζεται να πυρποληθούμε  με Διονυσιακό ενθουσιασμό κι έτσι και πάλι αλώβητοι να βγούμε απ΄ την φωλεά λεόντων που μας έριξαν. Αχ πατρίδα μου!Πατρίδα Του Απόλλωνα, του Διόνυσου πατρίδα !

 Σε τι  δεινά σε ρίξανε του κόσμου οι κολασμένοι!. Εσύ όμως χαμογέλασε, για να  βλαστήσει απ’ το στήθος σου η άμπελος Διονυσιακή και φως Απολλώνιας σκέψης. Στις ρίζες σου θα βρεις την γιατρειά σου. Έλληνες ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα των προγόνων μας κατά τον εφετινό εορτασμόν των απόκρεων   κι ας  μεθύσομε από τον οίνον τον πνευματικό του Διόνυσου, κι ας  απελευθερώσουμε το Διονυσιακό στοιχείο του αυθορμητισμού στη ζωή μας γαι να ξαναφέρουμε το γέλιο και την αισιοδοξία σε έναν λαό που ξέχασε να γελά.

ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ-ΖΩΙΔΑΚΗ

(δασκάλα-ποιήτρια-συγγραφέρας)